Bài học cơ bản về máy tính (dễ học)

1.1.2. BIOS SETUP
Chương trình BIOS SETUP sẽ được kích hoạt nhờ nhấn một phím hay tổ hợp
phím đặc biệt trong quá trình POST.
1.1.3. BOOTSTRAP
Bootstrap là thủ tục đọc đĩa để tìm và thực hiện sector khởi động chính -
sector (1, 0, 0) trên đĩa hệ thống.
1.1.4. BIOS
BIOS trên bảng mạch chính thường bao gồm các trình điều khiển các thành
phần cơ bản của hệ thống như: bàn phím, ổ đĩa mềm, ổ đĩa cứng, các cổng,
1.2. Một số lưu ý về ROM BIOS
1. Vì BIOS là phần mã chính được lưu trữ trong loại ROM này nên người ta thường
gọi nó là ROM BIOS.
2. Trong các máy cũ, ROM BIOS trên bảng mạch chính có thể có 5, 6 chip nhưng
hầu hết các PC ngày nay chỉ có duy nhất một chip.
3. BIOS Plug and Play: đây là một công nghệ được thiết kế nhằm giúp người sử
dụng có thể dễ dàng mở rộng chức năng của hệ máy tính. Một hệ máy tính Plug and
Play bao gồm 3 thành phần chính sau đây:
- BIOS Plug and Play.
- Extended System Configuration Data (ESCD).
- Hệ điều hành Plug and Play.

1.3. Các nhà sản xuất ROM BIOS

2. RAM CMOS

2.1. Cơ bản về RAM CMOS
Các thông tin về cấu hình hệ thống được ghi ở trong ROM là cố định,
không thể thay đổi. Nhưng việc kết nối với các thiết bị phần cứng của mỗi hệ
thống máy tính là khác nhau về số lượng và chủng loại, cho nên các nhà sản
suất không thể kết nối cứng trong ROM được. Để giải quyết vấn đề này, các
máy tính trước đây sử dụng các công tắc điều khiển để chọn các bộ phận có
trong hệ máy tính. Ngày nay, người ta có một phương pháp tốt hơn là bổ
sung một vi mạch có tên RAM CMOS (Random Access Memory
Complementary Metal Oxide Semiconductor) để lưu giữ các thông tin cấu
hình của hệ thống máy tính. Các thông tin cấu hình trong RAM CMOS có
thể được thay đổi nhờ chương trình BIOS SETUP nằm trong ROM BIOS.
Hai chip ROM BIOS và RAM CMOS là hoàn toàn khác nhau, thường có sự
hiểu lầm cho rằng hai loại chip này chỉ là một vì chương trình SETUP trong
ROM BIOS được sử dụng để cài đặt và lưu trữ các cấu hình của máy trong
RAM CMOS.

2.1. Cơ bản về RAM CMOS
Trên bảng mạch chính có một chip RTC/NVRAM (Real Time Clock /
None Volatile Random Access Memory - Đồng hồ thời gian thực / bộ nhớ
truy cập ngẫu nhiên bất biến). Chip RAM CMOS thực chất là một chip đồng
hồ số cộng thêm một số byte nhớ. Những chip RAM CMOS đầu tiên được sử
dụng trên máy PC là chip Motorola MC 146818 có 64 bytes nhớ, trong đó có
10 bytes dành cho chức năng đồng hồ. Nó gọi là "bất biến" vì nó được chế
tạo bằng công nghệ CMOS (Complementary Metal Oxide Semiconductor), vì
vậy tiêu thụ rất ít năng lượng (cường độ dòng điện chỉ khoảng 1/1000000 A),
và năng lượng luôn được cung cấp bởi một pin trên bảng mạch chính. Người
ta hay quen gọi chip này là RAM CMOS (RAM chế tạo theo công nghệ
CMOS). Khi ta vào trình BIOS SETUP, thiết lập các thông số cấu hình và sau
đó ghi vào trong RAM CMOS. Trong các bảng mạch chính hiện đại ngày
nay, đặc biệt là trong các hệ thống Plug and Play, dung lượng của RAM
CMOS có thể lên tới 2MB, thậm chí có thể hơn. Một số hệ thống chất lượng
cao hiện nay có loại RAM CMOS chứa luôn pin trong chip, các chip này có
tuổi thọ rất cao, một số hệ thống còn không sử dụng cả pin như các hệ thống
của Hewlett Packard, mà có một tụ điện tự động nạp điện, mỗi khi hệ thống
được cắm vào nguồn (không nhất thiết phải bật máy). Nếu hệ thống không
được cắm vào nguồn, tụ điện sẽ nuôi được RAM CMOS trong một tuần.

2.2. Một số trục trặc thường gặp về RAM CMOS
Nếu ta nhận được thông báo chạy SETUP mỗi khi bật máy, có thể pin
nuôi RAM CMOS đã bị hết hoặc hỏng. Vì vậy, các thông tin cấu hình ghi
trong nó đã bị mất. Khi đó, ta phải kiểm tra để xác định nguyên nhân và khắc
phục.
Khi máy ở trong quá trình POST, nếu chương trình POST phát hiện
thấy một số thông số phần cứng trong hệ thống không khớp với các thông tin
được lưu giữ trong RAM CMOS thì nó sẽ nhắc ta chạy chương trình setup để
khai báo lại cho đúng.
Trong bộ nhớ RAM CMOS các thông tin cấu hình của máy lưu giữ
trong nó được bảo vệ bởi kỹ thuật checksum, nó tính tổng các byte trong
miền được bảo vệ theo một thuật toán đặc biệt và ghi kết quả vào 2 ô nhớ có
địa chỉ 2Eh và 2Fh của RAM CMOS. Mỗi khi khởi động máy, chương trình
POST đọc tham số lưu trữ trong RAM CMOS để xác định cấu hình của hệ
thống, đồng thời nó tính lại checksum và so sánh với từ checksum đã được
ghi, nếu khác nhau thì chứng tỏ nội dung vùng nhớ cần được bảo vệ đã bị
thay đổi, chương trình POST sẽ thông báo cho người sử dụng chạy chương
trình setup để khai báo lại cấu hình cho đúng.

3. Chạy chương trình BIOS SETUP
3.1. Vào chương trình BIOS SETUP
ấn Del: máy ĐNA
ấn F1: máy IBM
ấn F2: máy ACER, DEL
ấn F10: máy COMPAQ-HP
Hầu hết các hệ thống đã được cấu hình bởi các
nhà sản xuất và các nhà phân phối sản phẩm. Chúng
ta không cần phải vào BIOS SETUP khi không cần
thiết hoặc không nhận được một thông báo yêu cầu.
Hệ thống sẽ khởi động lại ngay lập tức khi ta ra
khỏi BIOS SETUP

Chương III
Bộ nguồn bên trong máy Tính
Trong hệ thống máy tính, bộ nguồn đóng vai trò rất quan trọng, bởi vì
nó làm nhiệm vụ chuyển đổi và cung cấp năng lượng cho hầu hết các thành
phần khác trong hệ thống. Theo kinh nghiệm thì bộ nguồn là một trong
những bộ phận hay xảy ra hư hỏng nhất, đặc biệt là những nhà lắp ráp chọn
những bộ nguồn rẻ tiền. Từ sự trục trặc của bộ nguồn dẫn đến hư hỏng các
thành phần khác mà nó cung cấp điện.
Mặc dù là một thành phần quan trọng của hệ máy tính, nhưng khi mua
một hệ máy tính người ta thường chỉ quan tâm các bộ phận như: bộ vi xử lý,
bộ nhớ, ổ đĩa cứng, Đa số người dùng không quan tâm tới bộ nguồn hoặc
cùng lắm là quan tâm tới công suất của chúng mà thôi. ít ai quan tâm rằng bộ
nguồn có ổn định không, dòng một chiều thế nào, tín hiệu có nhiễu không,
Vì những lí do trên mà trong chương này chúng ta sẽ nghiên cứu kỹ về
bộ nguồn để thấy được rõ hơn vai trò, các tính năng kỹ thuật, và vấn đề các
sự cố và cách khắc phục đối với bộ nguồn.

1. Chức năng của bộ nguồn
Cung cấp nguồn 1 chiều: 3,3v, 5v, 12v
2. Nguyên lí hoạt động
2.1. Bộ nguồn nuôi tuyến tính

Hình 3 - 1: Sơ đồ khối của bộ nguồn nuôi tuyến tính
*Ưu điểm và nhược điểm của bộ nguồn nuôi tuyến tính
Bộ nguồn nuôi tuyến tính có cấu tạo đơn giản, dễ
sửa chữa. Tuy nhiên, nó có nhược điểm là phát ra
nhiều nhiệt, cồng kềnh, đặc tuyến một chiều chưa
tốt,
A
C
Máy hạ thế
Chỉnh lư
u và lọc
Mạch điều
chỉnh
DC


Ưu điểm và nhược điểm của bộ nguồn nuôi chuyển mạch
Ưuđiểm:
+ Kích thước nhỏ, nhẹ nhưng hiệu suất cao.
+ Thay vì phải vứt bỏ phần điện áp dư thừa dưới dạng nhiệt, nó chỉ đóng mạch
phần công suất cần thiết cho lối ra mà thôi. Điều đó cũng có tác dụng như một
ổn áp.
+ Với tần số cao, bộ lọc sẽ giảm thiểu rất nhiều về điện dung và do đó đặc tuyến
một chiều sẽ tốt lên rất nhiều.
Nhược điểm:
Nhược điểm của bộ nguồn nuôi này là cấu tạo phức tạp, khó tìm chỗ hỏng hóc
và sửa chữa.
2.2. Bộ nguồn chuyển mạch
Chuyển mạch
Chỉnh
lưu và
lọc
Chỉnh lư
u và lọc
Hạ áp
Điều biến
xung


3. Các loại bộ nguồn nuôi
AT, ATX
Bộ nguồn ATX chỉ có một giắc cắm vào bảng mạch chính có 20 chân đư
ợc đánh dấu làm cho khó có thể cắm nhầm như các giắc cũ. Hơn nữa
nó còn cung cấp nguồn +3,3V, do đó hạn chế được bộ điều áp trên
bảng mạch chính để chuyển đổi nguồn +5V thành +3,3V là nguyên
nhân sinh ra nhiệt trên bảng mạch chính.
Bộ nguồn ATX còn có thêm tín hiệu Power_On (PS_On) và 5V_Standby
(5VSB) còn thường được gọi là Soft Power. Power_On là một tín hiệu
cho bảng mạch chính được hệ điều hành Windows 9x/2000 sử dụng để
điều khiển nguồn của hệ thống bằng phần mềm. Cũng nhờ tín hiệu này
mà các chức năng như Wake On Ring hay Wake On Lan có thể bật hệ
thống khi nhận tín hiệu từ Modem hay Card mạng. Tín hiệu
5V_Standby luôn được kích hoạt và cung cấp cho bảng mạch chính
một lượng điện hạn chế ngay cả khi hệ thống đã tắt và cho phép bật
các tính năng ở trên, các tính năng này được điều khiển thông qua
BIOS.

4. Công suất của các bộ nguồn nuôi

Các bộ nguồn nuôi không giống nhau trong các máy vi
tính khác nhau. Trị số công suất của nguồn nuôi là tổng số
công suất mà nó đưa ra được tính bằng watt.

Việc xác định nguồn nuôi là một yếu tố rất quan trọng khi
xây dựng một hệ máy mới hoặc nâng cấp một hệ máy cũ.
Chẳng hạn, một ổ đĩa cứng khi khởi động đòi hỏi dòng 5A trên
đường dây 12V. Nếu ta mắc vào hệ máy cũ với nguồn nuôi
65W, khiến cho bộ nguồn quá tải mỗi khi bật máy dẫn đến bị
hỏng.

Xem chi tiết: Bài học cơ bản về máy tính (dễ học)